Er zijn in de loop der jaren nogal wat 1/72 Douglas DC-3 "Dakota" bouwdozen uitgebracht. Klassiek is de zeer oude 1/72 Airfix kit, ook uitgebracht na aanpassing als de AC-47 'Vietnam Gunship'. ESCI had ook een DC-3 kit alsook een paar andere merken. Alle oude kits hadden wat vormproblemen. Maar gelukkig kwam in 2014 Airfix met een gloednieuwe 1/72 DC-3 mk.IV / C-47 kit. Een prima bouwdoos zoals zal blijken. 

 C-47A kit/ bouwdoos #A08014 met decals voor 2 schema's: 

 DAN AIR Services ltd, G-AMSU, Blackbushe airport, England, 1955

(De Airfix Dakota kit #A08015 heeft dezelfde onderdelen maar andere decals en er zijn ook enige andere uitgaven). 

Er zitten ongeveer 140 onderdelen in de kit in lichtblauw zacht plastic in 5 grote gietbomen/ sprues en een transparante sprue.  

Het oppervlaktedetail is een beetje glad, er zitten geen ruwe klinknagels op. Maar het ziet er mooi uit met diverse verhoogde fijne verstevigingsplaten. De openingen van de stuurvlakken zoals rolroeren en kleppen mis ik wel, deze kunnen om ze te accentueren dieper worden ingegraveerd.

Er is een zeer mooi gedetailleerd cockpitinterieur met extra positie voor de boorwerktuigkundige. De kit heeft parachutisten zitjes langs de ramen aan de binnenkant, maar geen passagiersstoelen. Maar dat is door de ramen echter niet zichtbaar. 

Er zijn twee soorten propellers beschikbaar, inclusief het type met bredere bladen. De voorste deur bij de cockpit en de achterste vracht- en achterdeur kunnen desgewenst worden open gezet.

Een uitstekende kit van Airfix. De rompramen zijn afzonderlijke, heldere delen en moeten van buitenaf worden geïnstalleerd. Het maakt het mogelijk de romp al vroeg samen te bouwen en de hoofdmontage uit te voeren. 

Soms zie ik de DC-3 "PH-PBA" van de Dutch Dakota Association overvliegen en het leek me leuk deze DC-3 in dat schema te bouwen. Er zijn geen aftermarket decals beschikbaar, dus heb ik de DDA decals zelf ontworpen en geprint, daarover later meer. 

Over de DDA DC-3 "PH-PBA" Dakota
 

De Nederlands geregistreerde DC-3 PH-PBA kwam op 11 januari 1944 van de Douglas productielijn in Long Beach, Californië (als DC-3C-S1C3G met serienummer 19434). Voor de Amerikaanse USAAF ging het begin 1944 naar Europa. Op 6 juni 1944 werd het ingezet in de nachtoperatie waarbij ruim 350 Geallieerde DC-3's meer dan 6.000 parachutisten boven Normandië dropten in “Mission Boston”, zo’n vijf uur vóór de D-Day “Overlord” invasie. De kist had USAAF-code 42-100971 en invasiestrepen. Ongeveer drie maanden later werd het gebruikt bij luchtlandingen boven Nederland tijdens operatie “Market Garden”, waarbij zweefvliegtuigen werden gesleept en parachutisten werden gedropt. Ook vloog het vanaf de geïmproviseerde “Keent air strip” bij Grave in Nederland. Aan het einde van de vijandelijkheden in Europa in mei 1945 ging het in USAAF-opslag in Oberpfaffenhofen, Duitsland.

Begin 1946 kocht Prins Bernhard het vliegtuig voor 50.000 dollar. Het werd civiel geregistreerd als PH-PBA “Prins Bernhard Alpha voor gebruik door de Prins als inspecteur-generaal van de Nederlandse strijdkrachten”. Vanaf februari 1947 was het in feite het eerste Nederlandse regeringsvliegtuig en eigendom van de Rijksluchtvaartdienst (RLD). Eind 1947 behaalde Prins Bernhard zijn type-vliegbrevet en vloog hij zelf veelvuldig de PH-PBA, ook naar het buitenland zoals Afrika. In 1950 werd het vliegtuig aan boord van het Nederlandse vliegdekschip “Karel Doorman” naar de Nederlandse Antillen vervoerd met het traditionele marinebezoek aan “de West”. Het voerde vluchten uit in het Caribisch gebied en daarna terugvervoerd. Maart 1961 werd PH-PBA als regeringsvliegtuig vervangen door de Fokker F-27 Friendship PH-PBF. Maar de PH-PBA bleef bij de RLD vliegen om luchthavensystemen te testen in een nieuw kleurenschema. In 1975 werd het buiten gebruik gesteld en tentoongesteld in museum Aviodome op de luchthaven Schiphol, nu in KLM kleuren.

In 1996 werd de Prins Bernhard Alpha Stichting opgericht met als doel de oude PH-PBA weer vliegklaar te maken. Het ging voor een uitgebreide renovatie naar de technische dienst van Air Atlantique in Groot-Brittannië. In november 1998 was het gereed en ging het naar de Dutch Dakota Association (DDA) om middels “DDA Classic Airlines” te vliegen. Rondvluchten werden gemaakt en de kist was vaak te zien op vliegshows in Europa. December 2010 kreeg de PH-PBA in KLM schema de naam “Prinses Amalia”. Begin 2018 werd het opnieuw geschilderd in en de decals zijn voor dit huidige schema. 

Helaas is oktober 2024 de DDA gestopt met het vliegen van de PH-PBA vanwege de oplopende kosten.

 

 

 

BOUWSTAPPEN a.d.v. Airfix kit

De rompramen moeten vanaf de buitenkant worden geïnstalleerd, dat heeft als voordeel dat ze romp al snel gembouwd kan worden en de hoofdmontage kan worden uitgevoerd. 

BOUWSTAPPEN 1-10

Het cockpitinterieur en het boordwerktuigkundige stuk werden gebruikt uit de kit, die mooi gedetailleerd is. Voor de PH-PBA waren de hoofdkleuren lichtgrijs met wat extra kleurtjes en veiligheidsgordels op de bemanningsstoelen. 

BOUWSTAPPEN 11-17

Er zijn geen passagiersstoelen zoals in de DDA PH-PBA in de bouwdoos aanwezig, maar er is niets van te zien als de deuren gesloten worden. Ik suggereerde de blauwe stoelen door enkele blauwe banden te schilderen.

De romphelften werden samengevoegd. Lijm nauwkeurig, want de rug lijmimperfecties worden anders zichtbaar. Lijn ook de deuren uit en lijm ze vlak, zoals weergegeven in BOUWSTAPPEN 55-57. Plaats voor de PH-PBA staartkegel #E22 niet. 

BOUWSTAPPEN 18-25

De openingen van de stuurvlakken zoals rolroeren en kleppen zijn afwezig, het zou eigenlijk mooier zijn als het losse delen waren geweest. Daarom werden ze maar dieper ingegraveerd.

De vleugel heeft een plastic ligger aan de binnenzijde, maar ik heb wat stukken gietboom extra gelijmd om meer sterkte te krijgen, voor het geval dat. 

BOUWSTAPPEN 26-29

De horizontale staartvlakken zijn later aangebracht om schade te voorkomen, dus na het plamuren en schuren.

Installeer de inlaatkap bovenop de motorkap, ik moest hier wat krimpdeuken in de onderdelen opvullen en wat schuren. 

BOUWSTAPPEN 39-54

Installeer het onderstel in dit stadium nog niet, het is te kwetsbaar. Pas na het schilderen/ verfspuiten van het PH-PBA schema.

De cabineramen zijn geïnstalleerd volgens BOUWSTAPPEN 58-59 en passen goed. Zorg ervoor geen lijm te morsen, dat zou jammer zijn. Houd er rekening mee dat de afstanden tussen deze ramen variëren, aangezien sommige dienen als nooduitgang. De Airfix bouwdoos geeft het prima weer. Het windscherm van de cockpit werd geplaatst, de pasvorm is goed. 
  
De latere PH-PBA had niet de astrodome #F1, een rond stuk plastic plaatje sloot de opening af en werd dichtgeplamuurd. 

Achter de cockpitdeur aan bakboord werd het verhoogde luchtinlaatje afgesneden en vlak geschuurd, deze is niet te zien op de PH-PBA.

De romprug werd vlak geschuurd, maar had nog wel wat plamuur nodig. Hetzelfde geldt voor de romp-vleugelverbindingen en op de onderste romp en onder de achterdeuren. Graveer eventuele gevulde paneellijnen weer in.

BOUWSTAPPEN 26-29

De horizontale staartvlakken werden nu geplaatst, evenals het grote richtingsroer. Snijd de stang af bij de verticale staartvoorrand voor de PH-PBA. Er is een beetje plamuur en schuurwerk nodig.

 
Alle transparante ramen werden afgeplakt met op maat geknipte stukjes maskeertape om ze te beschermen, immers het model zal worden gespoten in de juiste kleuren. Op de gladde romprug werden wat antenne-plaatjes gelijmd. 

Normaal gesproken zou het model een grijze basislaag krijgen, maar dit keer leek het niet nodig want er waren minimale zichtbare plamuurnaden. 

Over de raamrijen zitten ​​cheatlines (deze komen later middels de decals). De bovenkant van de romp en een deel van de staart zijn glanzend wit. Dus werd een horizontale band van afplaktape geplaatst, die van neus tot staart iets onder de rijen ramen loopt. De rest van het model werd beschermd met dunne plastic huishoudfolie.

Op de romprug en verticale staartvlak werden een paar lagen mat wit Revell Aqua 05 acrylverf geairbrusht; dit kun je verdunnen met gedistilleerd water met 10% IsoPropylAlkohol (IPA). Daarna daarover heen een paar lagen Gunze Sangyo H1 glans wit acrylverf. Verdun deze verf met de Gunze Sangyo acryl verdunner en meng er 5% Gunze Sangyo levelling thinner voor een beter resultaat.  

Er waren zeker 5 verflagen nodig voor het netjes was. Dat heb je met een wit dak zoals de PH-PBA heeft!  

De rest van het DDA DC-3 PH-PBA heeft een mat aluminium kleur, waarvoor Revell Aqua 99 acryl aluminium werd gespoten. (let op: niet metaalachtig!). Dit geldt ook voor de vleugel, motorgondels en motorkappen, wielbakken en horizontale staartvlakken. Bij de verticale staart had het gekromde aluminium stuk een stukje gebogen afplaktape nodig.

Nu werd bovenop de raamrijen een horizontale band van maskeertape aangebracht over de hele lengte. Gebruik tape met een zwakke hechting. Bij de neus waren gebogen tape stukjes nodig. 

(oeps... ik vergat een foto te maken).

Voor de dunne lange voorranden van de buitenste vleugeldelen, horizontale staartvlakken en staart is zwarte anti-icing aanwezig, dus er werd opnieuw afgeplakt. De zwarte voorrranden werden gespoten in Revell Aqua 08 schwartz acryl, maar elke matzwarte verf voldoet. 

Het resultaat is hier te zien nadat de tape stukjes waren verwijderd...

De modeloppervlakken zijn glanzend genoeg, dus kunnen de decals voor de PH-PBA worden aangebracht. Het is beter dit te doen voordat het onderstel wordt geplaatst.

DECALS

 
De PH-PBA decals met opschriften en cheatlines in 1/72 zijn zelf ontworpen en op exacte maat getekend om op deze Airfix DC-3 kit te passen. 

LET OP: sommige modelbouwers vroegen om PH-PBA decals voor oudere DC-3 bouwdozen zoals van ESCI. Daarom zijn er extra cheatlines en raamstickers ontworpen en op het decalvel geplaatst voor deze kits. Deze moeten dan wel op maat worden geknipt. Ook voor de ramen zijn decals beschikbaar (deze zijn dan wel dicht eventueel). 

Als je geïnteresseerd bent in deze DDA DC-3 decals #AIPD-62 voor jouw model, kijk dan op de decal pagina hier... how to get one...

De emblemen/ markeringen op de neus zijn in rood en zwart. Dit werd gedaan met de decals. Met schilderen/ verfspuiten is misschien beter een resultaat te bereiken. 

(bouw je een model op schaal 1/144 doen is schilderen essentieel wat de kromming van de neus is dan lastig voor decals).

Let op het Nederlandse Leeuw embleem... de rest volgt nog.... 

De decals zijn heel dun. Volg daarom de instructies bij het decals vel AIPD 62. Het aanbrengen van de decals vergde zo'n 4 uur. Elke decal moet worden los worden uitgeknipt uit het decalvel. Het zijn kleurgeprintte laser-decals die geen verdere behandeling nodig hebben, ze zijn watervast. 

Op de motorkappen zitten ook cheatlines. Een aparte decal is voor de grote toegangsdeur. 

 
Door de druktechniek is soms een heel klein wit randje aanwezig van een decal. Dit kan worden weggeknipt met een fijne schaar of worden overgeschilderd met de omringende kleur. (in dit geval dus aluminium verf). 

De zwarte looppaden bij de vleugelwortels zijn decals uit de Airfix kit; Houd er rekening mee dat ze onder een hoek moeten worden geplaatst. Het matzwarte anti-reflectie-paneel werd gemaakt met zwarte decals (of schilder deze). 

De binnenkant van de motorgondels en wielbakken waren ook al eerder gespoten in aluminium en op de Twin Wasp motoren werd nog wat verdunde zwarte verf "wash" met een kwastje aangebracht. 

Nadat de decals waren aangebracht werd de rest van het model in elkaar gezet.  

BOUWSTAPPEN 39-54

Plaats eerst het geschilderde staartwiel in STAP 53 in de achterste rompuitsparing. (merk op dat de cheatlines van PH-PBA eindigen voor hoogteroeren). 

Vervolgens werd het hoofdonderstel "neer/ uit" gemonteerd. Ik vond de wielstijlen nogal dun en kwetsbaar, ze hadden wat dikker gemogen wat mij betreft. Voorheen waren deze stijlen zilver airbrushed. De wielen in de bouwdoos zijn al "afgeplat om gewicht te suggereren". Verf ze heel donkergrijs en niet zwart voor een overtuigender resultaat met aluminium velgen.   

In de wielbakken heeft de Airfix kit mooie details, ik liet het zo maar mogelijk zitten er nog wat extra leidingen. Monteer de uitlaten zoals te zien in BOUWSTAPPEN 36-37.

BOUWSTAP 64

De transparante landingslichten zijn mooi meegeleverd voor in de vleugelvoorrand. Een klein zilveren schijfje werd geplaatst om de lampreflector te suggereren voordat de transparante delen werden gemonteerd. 

Voor de PH-PBA werden de propellers #D7 gebruikt. Deze zijn metaalkleurig met gele tips, deze zijn airbrushed. De kleinere prop-emblemen van de Airfix decals zijn ook geplaatst. 

Omdat de achterdeur gesloten was, was de toegangsladder van STAP 65-66 niet nodig. 

LAATSTE FINESSES

-1- De pitot buis #E23 getoond in STAP 61 en antenne #E29 werden op hun plaats gezet, maar NIET de onderdelen #E4 en #E7, aangezien deze niet te zien zijn op de latere PH-PBA [2024]. 

-2- antenne #D36 getoond in STAP 62 heeft op de PH-PBA een iets andere vorm, deze is gemaakt met plastic plaat. 

-3- een paar kleine pijpjes van plastic staaf werden onder de neus gemonteerd en aluminium geschilderd. 

-4- aan de rechter stuurboord zijde werden tussen vleugel en het horizontale staartvlak nog 2 kleine ventilatie-uitlaatjes van 1x2 mm op de romp onder de cheatline aangebracht van dunne plastic plaat net als 1 achter de cabinedeur aan linkerzijde; deze werden aluminium geschilderd.

-5- aan de rechterzijde stuurboord zijde werd 1 sprietantenne van 4 mm lang geplaatst naast het verticale staartvlak bovenop de romp. 

-6- een paar kleine ruitenwissers werden gemaakt van dun zwart uitgerekte sprue/ gietboom en geplaatst voor/ op het cockpit windscherm.

-7- aan de achterranden van de vleugeltips, horizontale staartvlakken en staart werden steeds 3 stuks statische electriciteits-ontladers "static dischargers"  geplaatst, ze werden vastgezet met secondelijm en gemaakt van flexibel EZ Line-draad. Of gebruik zwarte stretched sprue. 

-8- de kleine anti-collision lampjes werden op de vleugeltips werden geverfd: links rood (bakboord) en blauw rechts (stuurboord). Op de romprug werd een transparant lampje gesuggereerd met een klein stukje transparant plastic. 

Er werd maar een beetje verwering toegepast, de DDA onderhoudt de kist uitstekend. Alleen een beetje zeer verdunde zwarte verf werden aangebracht in de verdiepte rolroer/ aileron randen.   

Tenslotte kreeg het model een beschermende laag glanzende vernis met Johnson Future/ Pledge parketlak verdund met 20% Gunze Sangyo Leveling Thinner. Dit beschermt de decals en geeft bovendien een mooie glans op het model. Scherm de transparante delen even af met een stuk karton wanneer deze blanke lak wordt geairbrusht. 

Daarmee was dit mooie DC-3 PH-PBA-model op schaal 1/72 klaar! 

De totale bouw vergde zo'n 20 uur verspreid over 5 dagen vanwege de droogtijd van de verflagen.